Nợ chung trong hôn nhân là gì?

“Nợ chung trong hôn nhân là gì?” là những khoản nợ mà pháp luật quy định vợ và chồng cùng chịu trách nhiệm liên đới. Theo Luật Hôn nhân và Gia đình, nợ chung bao gồm: khoản phát sinh từ giao dịch do vợ chồng cùng thỏa thuận; khoản do một bên thực hiện nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình (ăn, ở, học tập, chữa bệnh...); khoản phát sinh từ việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung; khoản phát sinh từ việc dùng tài sản riêng để duy trì/phát triển tài sản chung hoặc tạo ra nguồn thu nhập chủ yếu cho gia đình. Khi là nợ chung, chủ nợ có quyền yêu cầu cả hai vợ chồng cùng trả, và tài sản chung có thể bị kê biên để thi hành án. Việc xác định nợ chung cần dựa trên chứng cứ thực tế và căn cứ pháp luật.

Điểm mấu chốt của “nợ chung”

Nợ chung xuất phát từ nguyên tắc: trong hôn nhân, một số nghĩa vụ phát sinh liên quan đến gia đình thì cả hai vợ chồng cùng chịu trách nhiệm. Mục tiêu là bảo đảm sinh hoạt gia đình và sự ổn định. 

Các loại nợ được quy định là nợ chung

Giao dịch do cả hai vợ chồng thỏa thuận xác lập (ví dụ cùng ký vay để mua xe, mua nhà).

Nghĩa vụ do một bên thực hiện nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình (ví dụ chữa bệnh cho con, đóng học phí).

Nghĩa vụ phát sinh từ việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung (ví dụ bán, thế chấp tài sản chung mà phát sinh nghĩa vụ).

Nghĩa vụ phát sinh khi dùng tài sản riêng để duy trì, phát triển khối tài sản chung hoặc tạo nguồn thu nhập chủ yếu cho gia đình. 

Khi nợ chung phát sinh, hậu quả pháp lý

• Vợ, chồng chịu trách nhiệm liên đới: chủ nợ có quyền yêu cầu bất kỳ bên nào thanh toán toàn bộ hoặc một phần, và sau khi thanh toán, bên trả có quyền yêu cầu phần mình đã đóng bù lại từ bên kia theo tỉ lệ hợp lý.
• Tài sản chung có thể bị kê biên thi hành án để trả nợ chung nếu cả hai không thực hiện nghĩa vụ. 

Cách xác định các tình huống thực tế

• Chủ nợ phải cung cấp hợp đồng, chứng từ; các bên có quyền đưa bằng chứng chứng minh khoản vay phục vụ mục đích gì.
• Tòa án, cơ quan thi hành án dựa vào bằng chứng thực tế để phân loại nợ chung hay nợ riêng. 

Biện pháp phòng ngừa cho vợ/chồng

Không để một bên sử dụng tài sản chung làm thế chấp mà không có sự đồng ý.

Thỏa thuận bằng văn bản khi một bên muốn vay bằng tài sản chung.

Lưu giữ hóa đơn, chứng từ cho các khoản chi dùng cho nhu cầu gia đình để tránh tranh chấp về mục đích khoản vay. 

Trường hợp ly hôn khi còn nợ chung

Sau ly hôn, nợ chung vẫn phải được giải quyết; tòa án phân chia trách nhiệm trả nợ dựa trên thỏa thuận hoặc quyết định của tòa về phân chia tài sản, khả năng trả nợ của mỗi bên. 

Tóm lại, “Nợ chung trong hôn nhân là gì?” — đó là khoản nợ mà pháp luật phân loại thuộc trách nhiệm chung của vợ chồng (giao dịch do hai bên thỏa thuận, khoản phục vụ nhu cầu thiết yếu gia đình, phát sinh từ tài sản chung, v.v.). Khi là nợ chung, vợ chồng chịu trách nhiệm liên đới và tài sản chung có thể bị kê biên để trả nợ. Để bảo vệ quyền lợi, vợ/chồng nên thỏa thuận bằng văn bản, lưu giữ chứng từ và minh bạch khi dùng tài sản chung để vay hoặc thế chấp.