Gần đây, giá đất trong khu vực tăng cao, anh Hùng muốn lấy lại đất vì cho rằng “giấy tay” không có giá trị pháp lý. Tuy nhiên, bên mua không đồng ý, vẫn giữ đất và canh tác bình thường. Anh Hùng thắc mắc: Mua bán đất bằng giấy tay, giờ muốn đòi lại có được không?
Theo quy định pháp luật hiện hành, việc mua bán đất bằng giấy tay (không công chứng, chứng thực và chưa sang tên sổ đỏ) không có giá trị pháp lý về mặt chuyển quyền sử dụng đất, trừ một số trường hợp đặc biệt được luật cho phép. Tuy nhiên, việc “đòi lại đất” không phải lúc nào cũng dễ, vì còn phụ thuộc vào thời điểm giao dịch, tình trạng sử dụng thực tế và thiện chí của các bên. Nếu người mua đã sử dụng ổn định, nộp thuế, hoặc được chính quyền xác nhận, thì việc đòi lại có thể gặp khó khăn. Để giải quyết, người bán cần xác định rõ tính hợp pháp của giấy tờ, thời điểm ký hợp đồng và có thể khởi kiện ra tòa yêu cầu hủy giao dịch hoặc đòi lại quyền sử dụng đất.
Xác định thời điểm mua bán bằng giấy tay
Nếu việc mua bán diễn ra trước ngày 1/7/2014 (ngày Luật Đất đai 2013 có hiệu lực) và đất đó đủ điều kiện cấp sổ đỏ, thì theo Nghị định 43/2014/NĐ-CP, hợp đồng giấy tay có thể được công nhận nếu hai bên chưa tranh chấp.
Nếu giao dịch diễn ra sau ngày 1/7/2014, giấy tay không có giá trị pháp lý, do không tuân thủ quy định về công chứng, chứng thực.
Kiểm tra hiện trạng đất
- Nếu bên mua chưa làm sổ đỏ, chưa đăng ký quyền sử dụng đất, bạn có quyền yêu cầu hủy hợp đồng.
- Nếu bên mua đã làm sổ đỏ do bạn hoặc người khác đứng tên ký chuyển nhượng hợp pháp, bạn không thể đòi lại đất.
Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện (nếu cần)
- Giấy tờ mua bán viết tay, chứng cứ về việc giao tiền.
- Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất gốc.
- Biên bản, nhân chứng xác nhận việc giao dịch.
Nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có đất
- Tòa án sẽ xem xét yếu tố pháp lý của hợp đồng giấy tay.
- Nếu hợp đồng vô hiệu, tòa có thể yêu cầu trả lại đất cho chủ sở hữu ban đầu và hoàn trả tiền mua bán.
Thực hiện theo bản án có hiệu lực
Sau khi có phán quyết, nếu bên kia không tự nguyện trả đất, bạn có thể yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự can thiệp.
Tóm lại, mua bán đất bằng giấy tay, giờ muốn đòi lại có được không phụ thuộc vào thời điểm giao dịch và tình trạng pháp lý của đất. Nếu mua bán sau năm 2014 mà không công chứng, bạn có cơ hội đòi lại đất, nhưng phải thông qua Tòa án. Còn nếu bên mua đã được cấp sổ đỏ hợp pháp, việc đòi lại là rất khó. Cách tốt nhất là thu thập chứng cứ, nhờ luật sư tư vấn và khởi kiện đúng quy trình để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.
